دانشگاه ملی هنر کوبا
دانشگاه ملی هنر کوبا در اصل توسط “فیدل کاسترو” و “چه گوارا” پایه ریزی شد و احتمالا بزرگترین دست آورد معماری انقلاب کوبا می باشد اما متاسفانه شور و حرارت ایده آل گرایانه ملت کوبا تنها برای مدتی زودگذر ادامه داشت و دانشگاه به سرعت مورد بی توجهی قرار گرفت.طراحی خلاقانه دانشکده ها که با هدف آوردن سواد فرهنگی به جامعه دنبال میشده در خود تصویر آرمانی و بنیادین از انقلاب کوبا به نمایش میگذارد.
متاسفانه شور و حرارت ایده آل گرایانه ملت کوبا تنها برای مدتی زودگذر ادامه داشت و دانشگاه به سرعت مورد بی توجهی قرار گرفت.
دانشکده ها بی آنکه حتی ساخت آن ها به پایان برسد برای دهه ها مترود واقع شدند. امروز بعد از گذشت حدود چهل سال از فروگذاری کار، معماران به این بنا بازگشتند تا مدارس نیمه تمام متروکه را به روزهای اوج و غرور خود بازگردانند.
دانشگاه ملی هنر کوبا بر روی زمین یک باشگاه ثروتمند معروف در هاوانا احداث شد، از این رو یک نماد ثروت و سرمایه داری به محل یک موسسه آموزشی رایگان تغییر وضعیت پیدا کرد.
کاسترو یک معمار مدرنیست کوبایی به نام “ریکاردو پورو” را مامور ساخت این دانشگاه کرد، سپس دو معمار ایتالیایی “روبرتو گوتاردی” و “ویتورو گاراتی” نیز به او ملحق شدند و حدود دو ماه فرصت پیدا نمودند تا طرح های اولیه دانشگاه را پی ریزی نمایند.
معماران میبایست سه اصل کلی را راهنمای خود می ساختند؛ اول، دانشکده ها را با خصوصیت جنگلی و متنوع محیط زیست متحد سازند.
دوم، از آجرهای بومی محل و کاشی های سفالی استفاده نمایند، درست مانند ساختمان سفارت آمریکا در کوبا، و هم اینکه استفاده از سفال از مصالح وارداتی مانند سیمان و فولاد ارزان تر است.
و سوم اینکه از طاق کاتالونیایی(اسپانیایی) به عنوان عنصر برجسته در معماری خود استفاده نمایند، که یک فرم منحصر به فرد است و نیز در تناقض آشکار با معماری هندسه گرای بین المللی سرمایه داریست.
هر پنج دانشکده احداث شد و شامل: دانشکده رقص مدرن، هنرهای تصویری، هنرهای دراماتیک، موسیقی، و باله میشد.
هر پنج ساختمان در استفاده از متریال و سازه مشترک بودند، اگرچه هر کدام تفسیری مجزا از محیط ارائه مینمود و خصائص رشته خود را منعکس میساخت. دانشکده موسیقی یک سازه مارپیچ مانند ۳۳۰ متری بود که خط رودخانه کناری را دنبال میکرد و از فضای طاق کاتالونیایی، دو سالن کنسرت پهناور و یک تالار تمرین بهره می برد.
دیگری دانشکده رقص باله که یک پوسته یکپارچه از پوشش سفالین داشت و شامل غرفه های گنبد دار در بین مسیرهای پیچ در پیچ بود که شانس رویارویی با سایر قسمت های مجموعه را تقویت مینمود.
دانشکده رقص یک ترکیب پویا از خیابان ها و حیاط های غیر خطی را ارائه میکند. از یک میدان مرکزی شروع شده، و از صفحات چند پاره شیشه ای پوشیده شده است که سمبل خرد شدن رژیم پیشین بود. این دانشکده شیوه طراحی متمایزی از دانشکده هنرهای تصویری در پیش گرفته بود، که از میراث کوبایی-آفریقایی خود و استفاده از سازه های روستاهای بدوی، غرفه های تخم مرغی شکل در ابعاد گوناگون بهره برده است و توسط ردیف ستون هایی در زیر سایبان خمیده به هم متصل شده اند.
دانشکده هنرهای دراماتیک تنها دانشکده ای که توسط روبرتو گوتارد طراحی گشته، متشکل از یک آمفی تأتر برجسته مرکزیست و کلاس های سلول وار رو به درون که یک محیط خودمانی ایجاد کرده و در مقابل، فضای بیرون که تنها با یک مسیر کوچه مانند خلل ناپذیر و بدون سایه بان راه به بیرون دارد و به این فضا جلوه ای سنگر مانند بخشیده است.
آن شور و شوقی که نطفه ساخت دانشگاه ایجاد کرد در زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ رو به زوال گذاشت.
دانشگاه گویا دیگر در ابعاد و مقیاس این انقلاب نمی گنجید، و عواملی چون استفاده غیرضروری و مفرط از منابع طبیعی، و متحد جدید کشور کوبا اتحاد جماهیر شوروی که یک معماری عملگرای بی نام و نشان را ترجیح میداد که در تضاد شدید با معماری ملهم از طبیعت و هنرمحور سه معمار این دانشگاه می بود، باعث رکود و توقف کار گشت.
این سه معمار متهم به نشر سلایق منفرد و ایده آلال های شخصی خود شدند که از سوی بورژوا یا طبقه متوسط به فرهنگ بدنام “ممتاز سالاری” معروف بود و سپس مجبور به ترک کشور گردیدند.
در جولای سال ۱۹۶۵ و صرف نظر از مراحل مختلف تکمیل این پروژه، ساخت و ساز به طور کامل متوقف شد. در سال های بعد دانشگاه به مکان امنی برای بی پناهان و تخریب گران، گله احشام و محل رشد گیاهان وحشی جنگل که همه محوطه را فرا گرفتند، مبدل شد. به علاوه در دهه ۷۰ میلادی مردم اطراف شروع به دستکاری در زمین سایت نمودند که ساخت سازه های فولادی و راه و مسیرهای متعدد را منتج شد که به نیازهای واقع بینانه آن محل پاسخ میگفت اما باعث ازهم گسیختگی طرح اصلی دانشگاه شد.
تغییراتی در سال ۱۹۹۹ در این روند آشکار شد، معمار و تاریخدان آمریکایی جان لومیس کتابی تحت عنوان “انقلاب فرم ها” منتشر نمود، کتابی که داستان دانشگاه فراموش شده کوبا را به یک آگاهی در سطح بین المللی تبدیل نمود. در همان سال در کوبا خوزه ویلا، مدیر انجمن ملی نویسندگان و هنرمندان متحد کوبایی، اظهار داشت که این دانشکده ها مهمترین آثار هنر معماری انقلاب کوبا محسوب می گردند.
تکمیل ساخت این دانشگاه به یک ماموریت ملی مبدل شد و از سوی وزیر فرهنگ شخصاً به عهده گرفته شد.
دو معمار ایتالیایی مجدداً به هاوانا دعوت گشتند و در مکانی که پورو نیز به آن ها پیوست، در یک ملاقات تاریخی پیرامون چالش های از سر گیری شاهکارهای متروک مانده خود بحث و گفتگو کردند.
حتی به عنوان قسمتی از برنامه، از نورمن فاستر معمار نامدار دعوت گشت تا کار طراحی دانشکده رقص باله را بر عهده گیرد.
به هر روی دولت کوبا اکنون برنامه بازسازی را به علت بحران اقتصاد جهانی متوقف کرده است.
ماریا کویولا معمار مسئول نگهداری این مجموعه در هاوانا در مورد این پروژه با روی خوش اظهار داشت: “در بیشتر موارد، معماری باید خود را با نیازهای بشر سازگار سازد، اما در این مورد خاص، بشر باید خود را با معماری همگون نماید.”
